Krzysztof OSUCH, SJ – Szukać i znajdować Boga we wszystkim

„Synu, z łagodnością wykonuj swe sprawy, a każdy, kto jest prawy, będzie cię miłował. O ile wielki jesteś, o tyle się uniżaj, a znajdziesz łaskę u Pana. Wielka jest bowiem potęga Pana i przez pokornych bywa chwalony. Na chorobę pyszałka nie ma lekarstwa, albowiem nasienie zła w nim zapuściło korzenie. Serce rozumnego rozważa przypowieści, a ucho słuchacza jest pragnieniem mędrca” (Syr 3,17-18.20.28-29).
„Gdy Jezus przyszedł do domu pewnego przywódcy faryzeuszów, aby w szabat spożyć posiłek, oni Go śledzili. I opowiedział zaproszonym przypowieść, gdy zauważył, jak sobie pierwsze miejsca wybierali. Tak mówił do nich: Jeśli cię kto zaprosi na ucztę, nie zajmuj pierwszego miejsca, by czasem ktoś znakomitszy od ciebie nie był zaproszony przez niego. Wówczas przyjdzie ten, kto was obu zaprosił, i powie ci: Ustąp temu miejsca; i musiałbyś ze wstydem zająć ostatnie miejsce. Lecz gdy będziesz zaproszony, idź i usiądź na ostatnim miejscu. Wtedy przyjdzie gospodarz i powie ci: Przyjacielu, przesiądź się wyżej; i spotka cię zaszczyt wobec wszystkich współbiesiadników. Każdy bowiem, kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się poniża, będzie wywyższony. Do tego zaś, który Go zaprosił, rzekł: Gdy wydajesz obiad albo wieczerzę, nie zapraszaj swoich przyjaciół ani braci, ani krewnych, ani zamożnych sąsiadów, aby cię i oni nawzajem nie zaprosili, i miałbyś odpłatę. Lecz kiedy urządzasz przyjęcie, zaproś ubogich, ułomnych, chromych i niewidomych. A będziesz szczęśliwy, ponieważ nie mają czym tobie się odwdzięczyć; odpłatę bowiem otrzymasz przy zmartwychwstaniu sprawiedliwych” (Łk 14,1.7-14).

Poniższe rozważanie to fragmenty tej medytacji: PYCHA – wiedzieć lepiej niż Bóg

Człowiek pyszny stawia siebie samego w centrum własnej uwagi. Ponadto wywyższa siebie ponad innych ludzi, a nawet ponad Boga. Uważa siebie – przynajmniej w pewnych krytycznych sytuacjach – za lepszego i mądrzejszego od samego Boga (by nie wspomnieć o upodobaniu w górowaniu nad bliźnimi). W końcu, w swym zaślepieniu, pyszny człowiek potrafi zanegować nawet istnienie swego Stwórcy, by tym bardziej nadąć się i rozpanoszyć.

• Człowiek poddany pysze w szczególniejszy sposób „spokrewnia się” z demonami, które (jako pierwsze) właśnie aktem pychy i odepchnięcia Miłości Stwórcy dogłębnie zdegenerowały swój anielski byt.
• Człowiekowi, który nie pokornie, i nie zgodnie z Rzeczywistością, ale pysznie myśli o swym Stwórcy i o sobie, też grozi całkowita degeneracja. Piękne i dobre „Boskie stworzenie” – na własne życzenie – staje się „nie-boskie”, niepiękne, niechwalebne, niedobre.
• Postawa pychy jest dlatego tak porażająca i destrukcyjna, gdyż sytuuje się i panoszy się na najwyższych „poziomach” ludzkiej osoby, to jest w umyśle, w rozumie i woli, która błędnie i arbitralnie decyduje, że chce być radykalnie egocentryczna. Swoista kreatywność, pełna pychy i zdecydowania w zlekceważeniu Samego Stwórcy, nie liczy się z Rzeczywistością.

Test pokory i pychy

Jeden z ważniejszych terenów, gdzie ujawnia się pyszne usposobienie człowieka, to codziennie doświadczane różne ograniczenia i cała gama cierpień. (Tych nigdy nam nie braknie…). Często nie wiemy, co zrobić z tą trudną i bolesną stroną życia. Człowiek pokorny i ufnie powierzający siebie Bogu, znajduje Go we wszystkim, także w tym, co jest trudne. Potrafi też tak szczerze się modlić: „Działaj, Panie, tak jak uważasz za słuszne, albowiem wszystko, co Ty czynisz, ma sens. Chcę prosić tylko o jedno, Ciebie, który pragniesz mego szczęścia, bądź ze mną w każdej chwili, w każdym moim oddechu, gdyż bez Ciebie nic uczynić nie zdołam”.

• Człowiek pyszny w obliczu trudnych doświadczeń protestuje, krytykuje Boga, szemrze przeciw Niemu, czyni Go swoim podsądnym. Może nie teoretycznie, ale praktycznie i faktycznie hołduje przekonaniu, że na własny temat ma wiedzę lepszą od Boskiej. Dlatego unosząc się pychą, buntuje się przeciw Bogu i twierdzi, że Bóg czegoś nie dopełnił, coś przeoczył; że jego sprawa wymknęła się Bogu spod kontroli; i że z życia pełnego braków, ograniczeń i cierpienia Bóg nie potrafi wyprowadzić niczego dobrego. Tak myśląc, człowiek pyszny bierze swój los w swoje ręce i – by poczuć się lepiej, znośniej – idzie za popędami swego przewrotnego serca (por. Jr 18,11-12).

• Jeśli w swej niewierze i pysze ktoś odrzuca nadzieję na pełne szczęście w miłosnej komunii z Bogiem, to pozostaje mu upatrywać szansę na lepsze życie w spełnieniu namiętnych dążeń serca – takich jak nierząd, kradzieże, nawet zabójstwa, cudzołóstwa, chciwość, przewrotność, podstęp, wyuzdanie, zazdrość czy traktowanie bliźnich obelżywie. Temu stylowi życia „patronuje” wraz z pychą głupota; czasem zda się bezbrzeżna głupota.
  

[…]

• Nie żądajmy, by Pan Bóg wszystko z nami konsultował. Raczej świadomi wielkiej Tajemnicy Boga i wielkiej tajemnicy, jaką jest każdy człowiek, nie próbujmy zamieniać się rolami z Boską Opatrznością.
• To naprawdę Pan Bóg, nasz Dobry Ojciec, lepiej wie, czego nam potrzeba i co posłuży nam bardziej do oczyszczenia serca i rozwoju przyjaźni z Nim.

Liczmy się z tym, że z biegiem lat, gdy przybywa trudów życia i cierpienia, demon tym uporczywiej będzie „wtykał” nam swoją „antykatechezę”. Według niej to właśnie my sami mamy wiedzieć lepiej niż Bóg, co dla nas jest dobre. To my sami lepiej i skuteczniej mielibyśmy zadbać o nasze dobro i szczęście.

• Sprawdźmy w osobistej refleksji i modlitwie: czy i w jakiej mierze uzurpowaliśmy sobie prawo do krytycznego oceniania Bożej Opatrzności? Ile razy ważyliśmy się nie zgadzać się z wolą Boga wobec nas?

• Zdajmy sobie jasno sprawę z tego, że wmawiana nam rzekomo lepsza wiedza o tym, co dla nas jest lepsze, nie jest jednak z Ducha Bożego! Jest ona kłamliwa i zatruta demoniczną pychą i demoniczną pretensją, w której nie ma pokory.

• Zachowajmy umiar w ocenie możliwości danego nam rozumu. Żaden człowiek nie dysponuje pełną wiedzą na swój temat! Owszem, cieszmy się z tego, że uczestniczymy w wiedzy Boga, dzięki której potrafimy odróżniać dobro moralne od zła moralnego. Nie sądźmy jednak, że mamy dość danych, by z Bogiem się wadzić z powodu naszych ograniczeń i cierpień, i by zarzucać Bogu, że coś niesłusznie na nas dopuszcza czy niesprawiedliwie coś nam zadaje!

Jeśli Bóg daje mi i zadaje coś trudnego, to (co najmniej) nie wypada, bym ważył się poprawiać Boga. Przystoi mi pamiętać i rozpamiętywać, że jestem przez Niego tak bardzo obdarowany! Natomiast nie przystoi, bym ja, cały utkany z Jego Miłości, wyrokował, że Bóg się w czymś w odniesieniu do mnie pomylił lub że mnie skrzywdził, bądź, że mnie niszczy, nie sprzyja mi… Takie wyrokowanie bazuje na poważnym błędzie, na pysze – na przecenianiu swych możliwości poznawczych. To demoniczny absurd – traktować Boga jako kogoś, kto nie dość nas miłuje i nie jest wystarczająco zorientowany w naszej sytuacji!

Dobrym zakończeniem dla tego rozważania będzie psalm 131:

Panie, moje serce się nie pyszni i oczy moje nie są wyniosłe.
Nie gonię za tym, co wielkie, albo co przerasta moje siły.
Przeciwnie: wprowadziłem ład i spokój do mojej duszy.
Jak niemowlę u swej matki, jak niemowlę – tak we mnie jest moja dusza.
Izraelu, złóż w Panu nadzieję odtąd i aż na wieki!